De geschiedenis van Jan, de opgestane Veluwenaar

Enkele eeuwen geleden was er één inwoner van Garderen die een flinke impact had op het leven van zijn streekgenoten. Zijn naam was Jan Gerritszoon Versteghe. Deze pastoor kwam halverwege de 16^e eeuw naar Garderen en leidde er een katholieke gemeente. De bijbeluitleg zoals deze volgens de katholieke leer werd verkondigd, stootte hem echter tegen de borst. Hij begon een leer te verkondigen die overeenkwam met Maarten Luther, een monnik en theoloog die in dezelfde periode in opstand kwam tegen de katholieke kerk. Tot ergernis van veel geestelijken kwamen mensen uit de hele streek massaal luisteren naar de diensten van Versteghe. Het leidde zelfs tot een arrestatie en gevangenschap van de prediker.

Tijd voor een naamsverandering!

Na zijn gevangenneming moest Versteghe verplicht gaan studeren in Leuven. In plaats daarvan vluchtte hij echter naar Duitsland en besloot hij een pseudoniem aan te nemen: Joannes Anastasius Veluanus. Uit het Latijns vertaald betekent dit dat hij ‘Jan, de verrezen Veluwenaar’ was. Het is ook in deze periode dat hij ‘Der Leken Wechwyser’ schrijft: een boek met dogmatische opvattingen over het geloof. Zeer vooruitstrevend voor die tijd, waardoor Veluanus als belangrijk figuur wordt gezien bij de totstandkoming van de reformatie – met name op de Veluwe. Er werd zelfs gezegd dat delen van zijn werk later letterlijk zijn overgenomen in de Heidelbergse Catechismus. Dit is één van de geloofsbelijdenissen die leidend is in hervormde en gereformeerde kerken en die tot op heden nog steeds gebruikt wordt in veel kerken.

Sporen van Joannes Anastasius Veluanus in Garderen

Anastasius Veluanus blijft de rest van zijn leven in Duitsland wonen en prediken. Toch is Garderen de vervolgde prediker niet vergeten en draagt de plaats hem nog altijd een warm hart toe. Op diverse plekken in het dorp vind je herinneringen aan Versteghe. Zo staat er bij de dorpskerk aan de Mazenhofstraat een monument van de kerkhervormer. Dit beeld is ontworpen door kunstenaar Gerard Overeem. Het toont de drie fasen van het leven van Veluanus. Bovendien ligt er een gedenksteen voor hem bij dezelfde kerk. Daarnaast bevindt zich aan de Speulderweg in Garderen een gebouw met de naam ‘Anastasius’. Ook dit karakteristieke, witte pand is vernoemd naar de predikant. In het voormalige hotel bevindt zich nu een bedrijf in deurbeslag.